Từ xa xưa, khi những khu vườn trồng cà phê lớn ở Việt nam còn nằm bên cạnh những cánh rừng, người trồng cà phê phải chung sống với rất nhiều loại thú rừng hoang, người ta thường gặp nhất là sóc, nhím, chồn chạy nhảy trong khu vườn trồng của họ.
Trong các loài thú hoang thuộc giống ăn thịt như chồn thỉnh thoảng vẫn thích gậm nhấm quả cà phê chín khi mùa vụ thu hoạch đến. Thiên nhiên thật khéo biết chọn lựa, trong khu rừng cà phê rộng lớn, loài chồn hương như chẳng biết sợ ai, thường nhởn nhơ leo từ cây cà phê này sang cây khác để tìm những quả cà phê chín vừa tới, là giai đoạn có nhiều chất ngọt nhất.
Cũng chẳng phải ngẫu nhiên khi mà đây là giai đoạn tốt nhất để người nông dân nên thu hái quả, không phải còn xanh mà cũng không quá chín, để bị lên men trên cây.
Chồn luôn chọn những quả không bị lỗi, không chọn loại vẫn còn vàng vàng, trái còn cứng, cũng không chọn loại chín mềm rục để ăn. Khác với các loài khác chỉ gậm nhấm phần ngọt của vỏ thịt và nhả hạt nhân, chồn lại nuốt luôn cả hạt nhân còn dính cả lớp cùi .
Hạt cà phê sau khi vào bao tử chồn có lẽ được kết hợp với một loại enzim nào đó, phần vỏ thịt của qủa được lên men làm chuyển hóa một số hóa tính trong hạt khiến cho chất lượng sau khi rang lên tỏa ngát một hương thơm kỳ lạ.
Lúc đầu người Nông dân vẫn chưa biết được điều đặc biệt này từ cà phê cứt chồn, nhưng do loài chồn có một tập tính kỳ lạ là khi thải phân ra ngoài, bao giờ chúng cũng chỉ đến đúng một số điểm do nó đã chọn, không đi lung tung, nay đây mai đó.
Thoạt đầu, khi nhận thấy tự nhiên có cả một khoảnh cà phê dính từng chuỗi với nhau người Nông dân cũng không biết từ đâu mà có loại cà phê như phân con vật vậy, nhưng có lẽ tiếc lượng lớn cà phê vương vãi trong vườn, cho nên họ đã gom lại, đem phơi khô, giã ra bằng tay và nhận thấy từ vỏ lụa cho đến hạt nhân bên trong trong tình trạng được bảo vệ rất tốt, khi rang lên thấy thơm lạ thường và vị uống rất dịu, hơi ngọt về sau, đặc biệt nhất là sự hưng phấn, sảng khoái sau khi uống loại cà phê này, ngay cả với những người không thích hợp với cafein lắm cũng không thấy cảm giác hồi hộp như khi uống một tách cà phê bình thường.
Về sau này người ta mới biết thêm cà phê chồn có tác dụng như giữ lại và nâng cao các phẩm chất tốt đẹp của cà phê mà lại làm giảm nhẹ tối đa mức cafein có trong cà phê, ngay cả đối với loại cà phê nổi tiếng là có hàm lượng cafein rất cao như Robusta (cà phê vối).
Trước khi người Nông dân biết cách làm cà phê chồn từ trang trại, loại cà phê này tuyệt nhiên không thấy bán trên thị trường, bởi số lượng quá ít mà lại quá thơm ngon, nên người dân thường nhặt lại, phơi khô để cho mình dùng, hoặc chỉ để biếu tặng những bạn bè rất thân thiết biết thưởng thức loại cà phê rất đặc biệt này.
Sự đô thị hóa ngày càng thu hẹp môi trường sinh sống của loài chồn, cũng như do sự săn bắt vô tội vạ, loài chồn hương ngày càng hiếm trong thiên nhiên, bẵng đi một thời gian khoảng gần 10-15 năm dường như không ai còn nhớ đến hay biết đến cà phê chồn, thậm chí một số giới trẻ sau này còn không tin vào một loại cà phê từng một thời nứt tiếng.
Từ sự tự phát mà cũng có khi vì lưu luyến về một loại cà phê tuyệt hảo đang có nguy cơ dần mai một, một số Nông dân trồng cà phê đã nuôi những con chồn hương bắt được từ thiên nhiên và gầy giống. Theo bài học mà thiên nhiên đã từng dạy họ, ngày nay một số Nông dân rất thành thạo trong việc kiểm soát việc sinh đẻ của chồn để tạo giống, chọn hái những loại cà phê đúng theo khẩu vị để cho chồn ăn khi mùa thu hoạch đến và bảo đảm thức ăn chủ yếu của chồn là các loại thịt cho trong suốt thời gian trong năm, bởi cà phê không phải là thức ăn chính của chồn.
Quy trình sản xuất cà phê chồn
Trong những năm qua, Công ty Y5CAFE cùng liên kết với Nông dân và chúng tôi đã cùng nhau thống nhất được một quy trình chuẩn cho chính mình để kiểm soát chất lượng sản phẩm cà phê Chồn từ việc hái tuyển chọn của những cây cà phê có trái tốt nhất, trong quá trình hái chúng tôi chỉ chọn những hạt cà phê chín đỏ đúng tầm, không sâu bệnh và trên mỗi cây có khi chỉ lựa được khoảng vài chục quả.
Chồn hương là động vật ăn thịt, cà phê chỉ là loại thức ăn phụ của loài này. Cho nên chỉ vài hạt tốt nhất trong rổ được tuyển chọn kỹ càng bởi người nông dân được chồn hương chú ý đến.
Vì chồn hương không nuốt nguyên trái cà phê mà nhằn bỏ vỏ, chỉ nuốt phần hạt bọc trong lớp cùi mỏng, nên cà phê có lớp cùi càng dày, càng ngọt thì cơ may được Chồn chọn ăn càng cao. Lớp cùi của hạt cũng chính là thành phần kết hợp với những enzim trong bao tử chồn để lên men.
Sau 4 đến 5 tiếng nằm trong dạ dày của loài chồn hương, phần hạt cà phê bọc trong vỏ thóc bị thải ra ngoài dưới dạng phân – sau khi đã được lên men trong acid tiêu hóa ở dạ dày và được xúc tác biến đổi thành phần bởi các enzymes tiêu hóa có trong ruột chồn.
Việc thu gom và xử lý những thỏi cà phê chồn đang ướt cực kỳ quan trọng và tỉ mỉ, cần phải phơi trong nắng tự nhiên trong vòng 24 giờ để hạt cà phê nhân bên trong không bị đen, nhưng nhiệt độ phơi sấy phải vừa đủ để không làm ảnh hưởng đến quá trình lên men vẫn đang tiếp diễn bên trong vỏ thóc của thỏi cà phê chồn.
Để có được những thỏi cà phê chồn, người nông dân phải nuôi dưỡng những con chồn trong suốt hơn 10 tháng của năm (những tháng không có cà phê cho chồn ăn). Trong suốt thời gian đó để giữ cho chồn được khỏe mạnh người nông dân phải cho chồn ăn những thức ăn giàu đạm như thịt gà, lòng bò, ếch…v.v.
Sản phẩm cà phê chồn sẽ được giữ trong vỏ thóc và được Y5CAFE giám định để mua ở dạng thỏi. Cà phê chồn thỏi sẽ được sấy lại một lần nữa để đưa vào máy xay, tách vỏ, sàng phân loại kích thước trước khi đưa vào khu vực rang và xay bột.
Phải nói rằng đây là một quá trình làm việc rất nghiêm túc và tỉ mỉ từ người nông dân cho đến khâu xử lý tại nhà máy rang xay bởi giá trị công sức của nhiều người trong cả một năm trời mới có được một sản phẩm để cống hiến đến người tiêu dùng một sản phẩm mang tính độc đáo và tuyệt vời nhất.